Hij die in het begin van de middeleeuwen de lagune overstak, kreeg de indruk de zeven zeeën te doorkruisen. Zodra hij voet aan land zette waande hij zich niet langer in het Westen maar in het Oosten. Niet meer in Italië maar in Byzantium.
In Turkije gaan er geluiden op om van de Hagia Sophia in Istanboel weer een moskee maken. Het gebouw was eerst negen eeuwen een kathedraal, daarna vijf eeuwen een moskee en is nu een museum. Praktisch leeg van binnen, met veel ramen, muurschilderingen en mozaïeken. Een toeristentrekpleister. Het balletje om er weer een islamitisch gebedshuis van te maken, werd opgegooid door de Turkse premier. Dit bericht joeg veel christenen op de kast. De Heilige Sofia was immers haar carrière als kerk begonnen. Er moest een verovering van de stad door de Turken aan te pas komen om er een moskee van te maken. Dus wat bidden betreft, waren zij eerst, de christenen.
Het bestaan van gebedshuizen is altijd ongewis geweest. In ons land zijn tientallen kerken inmiddels omgebouwd tot tapijthal, appartementencomplex of boekhandel. Maar nu de Turken van een momenteel seculiere plek weer een religieuze willen maken, vinden we dat geschiedvervalsing.
De kans is groot dat we van de Bosporus krijgen toegeroepen: ‘Kijk naar je eigen!’ Om deze reactie op zijn ware merites te kunnen schatten, moeten we terug naar de kruistochten. De vierde om precies te zijn. De paus en de aristocratie hadden er weer zin in. Dus vertrokken kwartiermakers naar Venetië om een vloot en victualiën te regelen. De Doge van Venetië deed ook een duit is het zakje door vroom een contingent schepen en soldaten te beschikking te beschikking te stellen maar hij waarschuwde de kruisvaarders wel dat het desondanks een hoop geld zou gaan kosten. Te veel, zo bleek, want het aantal definitieve ‘inschrijvingen’ bleef ver achter bij de verwachtingen. Goede raad was duur. Hierop kwam de Doge met een voorstel. Als de kruisvaarders nu eens het Adriatische stadje Zara veroverde – ze kwamen er toch langs – dan konden ze met de buit mooi hun schulden aflossen. Een weinig christelijke gedachte maar, zo redeneerde de kruistop, als er toch gevochten moest worden, konden ze er net zo goed vroeg mee beginnen. Zo gezegd, zo gedaan.
Daarna werden er spoedig politieke voorwendsel gevonden om in Byzantium, de hoofdstad van het Oost-Romeinse christelijke keizerrijk, hetzelfde kunstje te flikken. Om kort te gaan, de kruisvaarders veroverden de stad en gingen er vreselijk te keer. De ontheiligende dingen die ze in de Hagia Sofie uitvraten, deden zelfs het meest onchristelijke gemoed beven. De paus was er kapot van. De handelaren van Venetië sponnen er echter goed garen bij want daarmee doorbraken zij het zijdemonopolie van de stad die eerst Constantinopel, toen Byzantium en nu Istanboel heet.
Dit is de vierde aflevering van een serie van negen over de Zijderoute. De serie is bedoeld als opmaat voor een werkconferentie over de Zijderoute. Deze conferentie wordt gehouden op 25 september. Ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van 1-2 Think Logical.
Share your thoughts