Aan de Grote Muur werd meer dan twee eeuwen gewerkt. Toen die klaar was, omstreeks de helft van de zeventiende eeuw, had die verdedigingswal echter alle nut verloren, China was toen te groot geworden om zich er nog achter te kunnen verschuilen. Bovendien lonkten er allerlei nieuwe handelsbetrekkingen.
Door de opkomst van China, India en andere Aziatische mogendheden verschuiven de internationale machtsverhoudingen ingrijpend. Iedereen is het erover eens dat de ‘Eeuw van Azië’ eraan komt. En volgens menig Aziatisch denker al is begonnen. Wat betekent dat de inwoners van dat continent voor het eerst sinds de Portugese zeevaarder Vasco da Gama het anker uitgooide op Indiase kust, weer baas zullen zijn in eigen wateren.
Opmerkelijke omdat China ook in die periode economisch flink aan de weg timmerde. Sommige historici spreken van een vroeg soort kapitalisme. Het beeld dat ‘Het Hemelse Rijk’ in die tijd genoeg had aan zichzelf en maar weinig te maken wilde hebben met het Europese schorriemorrie dat zo verzot was op specerijen dat ze er letterlijk een moord voor deden,verdient dus nuancering. Al zal de keizer wel de wenkbrauwen hebben gefronst over de moorden op de producenten van nootmuskaat en kruidnagels in de Indische archipel als die niet bereid werden gevonden hun agrarische kostbaarheden voor een appel en een ei te verkopen. Maar ja, barbaren, hé!
Ook bij de Japanners hielden de Chinezen gepaste afstand. De inwoners van het ‘Land van de Rijzende Zon’ betaalden weliswaar grif met zilveren schuitjes voor de Chinese zijde. Maar het transport ervan lieten de Chinezen liever over aan de Hollanders die een tijdje op Taiwan gevestigd waren en in Japan zelfs een uniek steunpunt verwierven. Het actuele politieke gekibbel en de maritieme schermutselingen tussen China en Japan over een paar kale eilandjes in de Oost-Chinese Zee past ook in die traditie. Waar bemoeien die Japanners zich mee!
Deze laatdunkendheid jegens buitenlanders versterkte de noodzaak van de Portugezen, en later van de Nederlanders, de Engelsen en de Fransen, om vaste voet op de Indiase Peperkust te krijgen. Om van daaruit lovend en biedend elkaar de loef af te steken. Waar de Westerlingen ook achter kwamen, was dat Arabische handelaren daar al sinds mensenheugenis de handel in zijde en specerijen voor hun rekening namen. Die brachten ze eerst naar de Perzische Golf of de Rode Zee. Om ze van daaruit per karavaan verder te transporteren naar Egypte, Syrië en Turkije. Daar werden ze vervolgens overgeslagen op de galeien van Venetië en Genua. Op die lucratieve tussenhandel waren de Europeanen tuk. Hun schepen moesten dan weliswaar Kaap de Goede Hoop ronden. Ook een hele gok met die houten tobbes van toen. Maar altijd nog eentje die desondanks loonde want hun ladingen brachten in Lissabon, en later in Antwerpen en Amsterdam, gepeperde prijzen op.
Hoe verwarrend historische gebeurtenissen kunnen doorwerken, laat Macau zien. Deze voormalige Portugese kolonie, niet groter dan dertig vierkante kilometer, heeft nu in China een status aparte. Strategisch gelegen tussen Hong Kong en Kanton is het een verbijsterende enclave waar Chinezen, als enige plek in China, mogen gokken. De casino’s verdienden er vorig jaar 33 miljard euro. Zeven keer zoveel als in Las Vegas. Wie zich – moe van de 800 speeltafels en 3400 gokmachines – in de grootste van de 35 casino’s anderszins wil verpozen. kan daar in een gondel stappen en zich door Venetië laten varen; zingende gondelier incluis.
Venetië en Portugal. Gefuseerd in de 21ste eeuw. Daarop had zelfs Vasco da Gama niet durven gokken.
Casper Jansen
Dit is de zesde aflevering uit een serie van negen over de Zijderoute. De serie is bedoeld als opmaat voor een werkconferentie over de Zijderoute. Deze conferentie wordt gehouden op 25 september a.s. ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van 1-2 Think Logical.
Share your thoughts